USTAWIENIA

Jesteś na: Gmina Informacje o gminie Katalog miejscowości Dominów
Dominów

Nazwa miejscowości pochodzi od staropolskiej nazwy osobowej Domin1. Dominów notowana jest po raz pierwszy w 1409 roku (Dominow). Według średniowiecznych dokumentów miejscowość graniczyła z Wilczopolem, Śmiłowem i Abramowicami. Zapisano liczne spory sądowe dziedziców tej wsi z sąsiadami. Pierwszymi znanymi dziedzicem wsi był Stanisław zwany Stankiem. Jest notowany w pierwszej ćwierci XV wieku. Stanisław z Dominowa w 1425 roku uzyskał do króla Władysława Jagiełły przywilej na sołectwo w Pilaszkowicach. W 1427 roku tenże zabił i obrabował kmiecia z Bychawy -Wosia2. Nie spotkała go chyba żadna większa kara, ponieważ w trzy lata później przekazał swój majątek bratu Piotrowi, który również znany był z krewkiego charakteru. Kroniki zapisały, że Piotr „zelżył podsędka lubelskiego” (zastępca sędziego ziemskiego)3. W następnych latach część wsi Dominów należała do drobnych rycerzy, a część do średniozamożnej szlachty lubelskiej. Wśród nich wyróżniał się Prandota, dziedzic w latach 1447-1484, burgrabia lubelski i następnie sędzia grodzki lubelski. Część wsi przeszła na własność dziedziców Abramowic. Inna część Dominowa była dziedziczona przez drobnych rycerzy w Wilczopola. Niektórzy z nich pisali się z Dominowa alias z Wilczopola (Jan Gotardowicz, koniec XV wieku). Według kronik Jana Długosza dziedziczyła tu drobna szlachta herbu Nowina4. Co ciekawe w dawnych kronikach zachowało się nieco danych o kmieciach (chłopach ) ze średniowiecznego Dominowa. W 1415 roku notowano Jana i Stanka z Dominowa, w 1428 roku Jakuszę- karczmarza z Żółkwi, który zbiegł do Dominowa, w 1430 Wacława kmiecia oraz ,w 1433 roku, Charko Rusina z Dominowa5. W XVI wieku w Dominowie przestali już dziedziczyć Dominowscy. Wieś przeszła na własność innych rodów szlacheckich. W 1626 roku podatek ze wsi Dominów płacił Mikołaj Iwicki. Cała wioska liczyła ówcześnie 2 łany osiadłe, zagrodę bez roli, 3 zagrody z rolami, 6 komorników. Notowano we wsi młyn o dwóch kołach młyńskich6. W połowie XVII wieku dziedzicem Dominowa został Stanisław Skorkowski sędzia lubelski7. Według danych z 1676 roku właścicielem Dominowa, Wilczopola (części) i Śmiłowa (części) był już Stanisław Iżycki8. W następnych latach Dominów oraz działy w sąsiednich wsiach wróciły zapewne do rodziny Skorkowskich. W archiwach zachował się dokument z 1712 roku, w którym Felicjan Gałęzowski dziedzic Abramowic kupuje Dominów tudzież z kamienicą murowaną z folwarkiem z budynkami, browarem stawem, młynem, rolami polnymi, ogrodami, lasami zaroślami, łączkami, pastwiskami z poddanymi zbiegłymi u tych będącymi u ich robociznami, czynszami, daninami, którzy z posłuszeństwem (….)9. Od tej pory Dominów stał się częścią dóbr abramowickich. W 1750 roku w czasie podziału tych dóbr w rodzinie Gałęzowskich wymienia się także Dominów10. Przez następne kilkadziesiąt lat Dominów był częścią dóbr abramowickich. W 1827 roku notowano tutaj 10 domów i 57 mieszkańców11. Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego zapisał na temat tej miejscowości: wieś i folwark, powiat lubelski, gmina Zemborzyce, parafia Abramowice12. Od początku XIX wieku Dominów stał się oddzielnym majątkiem. Na mapach z lat dwudziestych tego właśnie stulecia zaznaczono dwór Dominów. Być może była tu druga rezydencja dziedziców Abramowic. W 1885 roku dobra Dominów miały zostać ostatecznie wydzielone z dóbr Abramowice. Powstał tam nowy elektryczny młyn. Założono obok dworu ogród spacerowy. W dobrach dominowskich notowano gorzelnię13. Na początku XX wieku właścicielem majątku był Wilhelm Hess14. Kolejnym dziedzicem był Ludomir Kłobski, znany działacz społeczny, wraz z Henrykiem Sachsem z Abramowic. Majątek liczył ówcześnie 353 ha15. W dobrach dominowskich notowano gorzelnię16. W okresie międzywojennym Dominów dzielił się na: Dominów wieś, Dominów kolonię i Dominów folwark. We wsi notowano 20 domów i 136 mieszkańców. W koloni nie było mieszkańców. W Dominowie folwarku 5 domów i 142 mieszkańców17. W latach 1926-1938 trwał proces scalania gruntów w Dominowie18. W 1944 roku majątek dominowski został przejęty przez państwo. Dominów, jako jedyna miejscowość w gminie stała się miejscem walk w czasach powstania antykomunistycznego w pierwszych latach powojennych. Dnia 16 czerwca 1946 roku 10 aresztantów przewożonych zaatakowało konwojentów i zabiło wszystkich czterech funkcjonariuszy UB. Aresztanci uciekli19. Po wojnie właśnie w Dominowie powstał Gminny Ośrodek Maszynowy. Tutaj pojawiły się pierwsze maszyny rolnicze w okolicy. W latach sześćdziesiątych powstał w Dominowie Państwowy Ośrodek Maszynowy (POM). W połowie lat sześćdziesiątych w tej wsi nie było jeszcze prądu. Zdesperowani mieszkańcy na własny koszt zakładali instalacje elektryczne. Ostatecznie w latach 1966-1968 mieszkańcy Dominowa uzyskali prąd elektryczny. W latach siedemdziesiątych w Dominowie założono Wojewódzką Bazę Transportu Wiejskiego. W 1962 roku na terenie dawnego dworu utworzono Zakład Poprawczy dla Nieletnich. Przebudowy w związku z rozbudową tego zakładu zniszczyły pierwotny układ architektoniczny dworu dominowskiego. W połowie lat sześćdziesiątych w tej wsi nie było jeszcze prądu. Zdesperowani mieszkańcy na własny koszt zakładali instalacje elektryczne. Ostatecznie w latach 1966-1968 mieszkańcy Dominowa uzyskali prąd elektryczny. W latach osiemdziesiątych zbudowano w Dominowie lecznicę dla zwierząt.

1 Nazwy miejscowe…, tom II, s. 407.

2 Kuraś S, Słownik…, s. 67.

3 Boniecki A, Herbarz…, t. 4, str. 380: Dominowscy h. Nowina

4 Kuraś S, Słownik…, s. 67.

5 Tamże.

6 Rejestr…, s. 55.

7 Serwis internetowy gminy Głusk.

8 Źródła Dziejowe..…tom XV, s. 1a.

9 Woj. Bibl. Pub. w Lublinie, rkp. sygn. 443.

10 Woj. Bibl. Pub. w Lublinie, rkp. sygn. 1630.

11 Słownik Geograficzny…, tom II, s. 117-118.

12 Tamże.

13 Tamże.

14 Spis obywateli ziemskich Królestwa Polskiego, Warszawa 1912, s. 41.

15 Księga Adresowa…, s. 625.

16 Tamże.

17 Skorowidz miejscowości…, s. 69.

18 Arch. Państwowe w Lublinie, Starostwo Powiatowe Lubelskie, sygn. 1006-1007.

19 Atlas…., s. 144.


Stawy w Dominowie