USTAWIENIA

Jesteś na: Gmina Informacje o gminie Katalog miejscowości Prawiedniki
Prawiedniki

Miejscowość Prawiedniki powstała najpóźniej na początku XV wieku. Pierwsze zapisy kronikarskie pochodzą z 1417 roku (Prawyedlniky). Była to prywatna własność szlachecka Mikołaja z Prawiednik, który w 1420 roku został burgrabią zamku lubelskiego. Tenże Mikołaj następnie objął urząd komornika ziemskiego i od 1430 roku podsędka ziemskiego ziemi lubelskiej. Ukoronowaniem jego kariery była godność sędziego ziemskiego lubelskiego w latach 1447-1473. Mikołaj z Prawiednik był najwyższym sędzią spraw cywilnych w ziemi lubelskiej. Na to stanowisko wybrała go szlachta. Był też bogatym szlachcicem. W 1454 roku zapisał swojej żonie Helenie 500 grzywien1. Mikołaj zmarł w 1473 roku. Następnym dziedzicem Prawiednik został jego syn Jan2. Prawiedniki należały do parafii w Krężnicy. W XVI wieku miały wspólnych dziedziców z Niedrzwicą, ponieważ płacono wspólnie podatek właśnie z tą miejscowością3. Na początku XVII wieku Prawiedniki należały do rodziny Gorajskich. W 1626 roku podatek od gruntów w Prawiednikach płacił Zbigniew Gorajski. Jego część wsi miała 10 i pół łanów osiadłych, 2 zagrodników z rolami i 6 zagrodników bez ról. Notowano tutaj także karczmę. W połowie XVII wieku Prawiedniki przeszły na własność rodziny Kiełczewskich, którzy władali również sąsiednimi wsiami. Wioskę kupił zapewne Remigian Kiełczewski, skarbnik podlaski, podstarości lubelski, skarbnik lubelski i następnie podsędek lubelski (1647). Remigian zmarł w 1654 roku zostawiając kilku synów, w tym Teodora4. Spis podatkowy z 1676 roku wymienia jako dziedzica Teodora Kiełczewskiego. W tym czasie była to największa wieś w parafii Krężnica. Samych poddanych chłopskich było tu 117 (powyżej 10 roku życia), do tego dochodziła rodzina dziedzica i służba dworska5. Teodor Kiełczewski ożenił się z Zofią z Leżeńskich i miał z nią jedną córkę Helenę, którą wydał za Wacława Głuskiego6 (zapewne krewnego Tomasza Kazimierza Głuskiego). Teodor Kiełczewski miał tylko jedną córkę i jego brat Aleksander odkupił Prawiedniki7. Aleksander Kiełczewski tytułował się łowczym mielnickim i cześnikiem lubelskim oraz dziedzicem Prawiednik i Żabiej Woli8. Kolejnym dziedzicem wsi został Tomasz Kiełczewski syn Aleksandra i Marianny Grzybowskiej (lub drugiej żony Aleksandra Zofii Dłużewskiej). Tomasz Kiełczewski doszedł do tytułu chorążego lubelskiego (1712). Zapewne pomogło mu w życiu to, że ożenił się z siostrzenicą prymasa Olszewską. Miał aż pięciu synów, z których Florian został dziedzicem Prawiednik9. Florian w 1733 roku podpisał elekcję królewską, był zatem pełnoletni. Zmarł jednak bezpotomnie i bezżennie10. W 1784 roku majątek kupił Franciszek Grabowski. Kolejnym dziedzicem był jego syn Kazimierz. W 1835 roku Prawiedniki przejął jego brat Tomasz Grabowski. Grabowscy w tym czasie należeli do największych posiadaczy ziemskich w okolicy Głuska. Posiadali dobra Abramowice, Dominów i Prawiedniki. W 1841 roku Prawiedniki przejęła córka Tomasza Grabowskiego Maria Urszula, żona Juliusza Stadnickiego. W połowie XIX wieku majątek uległ rozdrobnieniu. Na przełomie XIX i XX wieku całość dóbr skupił Stanisław Stadnicki, lecz w 1904 roku nastąpiła parcelacja majątku11. Część dóbr stała się majątkiem państwowym. W 1827 roku ta miejscowość liczyła 24 domy i 163 mieszkańców. W czasie uwłaszczenia ziemi dworskiej powstało tutaj 21 gospodarstw na 568 morgach gruntu. Obok wsi funkcjonował folwark dworski. Według opisu z końca XIX stulecia folwark liczył 524 morgi obszaru, w tym 329 mórg gruntów ornych i 130 mórg lasu. W folwarku notowano 2 murowane budynki oraz 8 drewnianych. Wspomina się też o młynie wodnym i pokładach kamienia wapiennego12. Według danych z 1921 roku Prawiedniki wieś liczyła 56 domów oraz 332 mieszkańców, w tym 1 prawosławny13. Miejscowy folwark liczył w tym czasie 3 domy i 37 mieszkańców14. W okresie międzywojennym do przodujących gospodarzy w Prawiednikach i Prawiednikach Kolonii należeli: Walerian Włodarczyk, Michał Żurek, Cyprian Porębiak i Tomasz Boczek15. Młyn wodny w tej w tej wsi prowadził A. Rzymowski. Właścicielem sklepu spożywczego był F. Sugier16. Przed samą II wojną światową rozpoczęto w Prawiednikach budowę szkoły podstawowej. Władze gminy otrzymały od władz państwowych dawny czworak z parcelowanego majątku państwowego i przeznaczono go na szkołę 2 klasową oraz mieszkania dla nauczycieli. Czworak wymagał remontu. W latach 1954-1959 Prawiedniki należały do Gromadzkiej Rady Narodowej w Żabiej Woli. W 1959 roku, w związku z likwidacją tej gromady, na prośbę mieszkańców wsi Prawiedniki zostały przyłączone do GRN Zemborzyce17. Od 1 stycznia 1973 roku Prawiedniki włączono do gminy Głusk. 11 stycznia 1974 roku oddaną do użytku nową szkołę w Prawiednikach. W latach 1984-1989 zbudowano w tej wsi remizę dla Ochotniczej Straży Pożarnej.

1 Dzieje Lubelszczyzny....., tom III, s. 191.

2 Tamże.

3 Słownik Geograficzny…., tom X, s. 23.

4 Boniecki A, Herbarz…, tom X, s. 24.

5 Źródła Dziejowe..., tom XV.

6 Boniecki A, Herbarz…, tom X, s. 25.

7 Tamże.

8 Rodzina, Herbarz…, tom VI, s. 308.

9 Tamże, s. 309.

10 Boniecki A, Herbarz…, tom X, s. 26.

11 Serwis internetowy gminy Głusk.

12 Tamże.

13 Skorowidz miejscowości…, s. 69.

14 Tamże.

15 Akta Gminy Zemborzyce, sygn. 699.

16 Księga Adresowa…, s. 625.

17 Łoziński Ryszard, Zemborzyce, szkice z dziejów wsi i dzielnicy miasta, Lublin 2005, s. 117.