USTAWIENIA

Jesteś na: Gmina Informacje o gminie Katalog miejscowości Wilczopole Wieś i Kolonia
Wilczopole Wieś i Kolonia

Pierwsze wzmianki o Wilczopolu pochodzą z 1398 roku. Ówczesnym właścicielem wsi był Sieciech z Abramowic, który hojnie uposażył tamtejszą parafię. W XV wieku Wilczopole podzielone było między wielu drobnych i średniozamożnych rycerzy. Kroniki z tamtych czasów zanotowały kilkudziesięciu szlachciców-dziedziców Wilczopola w samym tylko XV stuleciu. Kilku z nich sprzedawało grunty w Wilczopolu na rzecz plebana w Abramowicach, powiększając jego majątek1. W 1451 roku część gruntów w tej wsi zostało przeniesione na prawo magdeburskie2. Podział Wilczopola na szereg mniejszych działów trwał również w XVI wieku. Spis podatkowy z 1531 roku przekazuje, że grunty w tej wsi podzielone były między drobną i zamożniejszą szlachtę. W sumie notowano 14 właścicieli. Większość gruntów należało do drobnej szlachty (ponad 10 łanów), pozostałe 3 włóki zajmowali kmiecie- poddani zamożniejszych dziedziców wsi3. Wśród dziedziców notowano takie przydomki jak Forgyel, Pszczołczycz, Pawłowicz, Poziemchod, Czajka, Raby, Oska, Izdebski, Siwoszka4. Były to przydomki, z których czasem wytworzyły się gałęzie rodu Wilczopolskich. Właśnie takie nazwisko przyjęła miejscowa drobna szlachta. W XVII wieku było podobnie. Spis podatkowy z 1626 roku przekazuje dane o bardzo wielu dziedzicach. Byli to: Krzysztof Węgleński, Mikołaj Iwicki, Grodecki, Andrzej Wilczopolski, Wojciech Wilczopolski Rabiejczyk, Aleksander Gruszecki, Andrzej syn Macieja Jaślikowskiego, Andrzej Wilczopolski syn Marcinów, potomkowie Jana Stępkowskiego, potomkowie Jana i Józefa Wilczopolskich, Mikołaj Wilczopolski, Abramowa Węglińska, Maciej Forgiel Wilczopolski, Jan Gruszecki, potomkowie Stanisława Wilczopolskiego, Jan i Mikołaj Wilczopolscy, Stanisław Wilczopolski syn Marcinów, Sebastianowa Wilczopolska i Jan Wilczopolski „według uchwały sejmu blisko przeszłego toruńskiego i postanowienia wojewody lubelskiego”5. Jak wynika z tego ostatniego zapisu zawiłe sprawy własnościowe w Wilczopolu stał się nawet przedmiotem obrad sejmowych. Pewne informacje o wsi zapisano także w Herbarzach. Na przykład Paweł Gruszecki syna Jana sprzedał część Wilczopola Prandocie Wilczopolskiemu w 1645 roku6. W drugiej połowie XVII wieku niewiele się tutaj zmieniło. Spis podatkowy z 1676 roku przekazuje, że dziedziczyli tutaj: Adam Wilczopolski zwany Pszczółką, Stanisław Iżycki (średniozamożny szlachcic), Jan Gruszecki, Elżbieta Tulińska, Franciszk Wilczopolski Pawłowicz, Prandota Wilczopolski, Stanisław Raduński, Anzelm Węgliński, Barbara Dolecka i Grzegorz Caryna. Szczegółowe dane dotyczące wyżej wymienionego spisu podatkowego z 1676 roku przedstawił Słownik Geograficzny. Wykazano w nim ilu poddanych mieli poszczególni szlachcice.

 

 Wykaz

 

W XVIII wieku również niewiele się tutaj zmieniło. W tymże stuleciu wśród dziedziców notowano rodzinę Gawędowskich7. W końcu tego stulecia notowano także Giewartowskich8. Jeszcze na początku XIX wieku dziedziczyli tu w części Wilczopolscy. Reszta działów drobnoszlacheckich została wykupiona przez możniejszych sąsiadów. Na początku XIX wiek jeden z Wilczopolskich został zakonnikiem. Przyjął imię Łazarza i swój dział drobnoszlachecki zapisał Dominikanom lubelskim9. To właśnie w tej wsi najdłużej, z pośród tych okolic, utrzymała się własność drobnoszlachecka i to w dodatku pierwotnych właścicieli. W całej parafii abramowickiej Wilczopole najdłużej zachowało status zaścianka drobnoszlacheckiego. Od początku XIX wieku we wsi następowała komasacja gruntów w jednym dużym majątku. Po raz pierwszy od chwili powstania miejscowości Wilczopole stało się jednym majątkiem. Ludność szlachecka została zastąpiona przez chłopów. Wioska się rozrastała. W 1827 roku w tej wsi notowano 51 domów i 365 mieszkańców. W połowie XIX stulecia majątek Wilczopole liczył 1 959 mórg obszaru. Jego właścicielem był niejaki Stelmasiewicz. Wilczopole stanowiło ówcześnie oddzielną gminę wiejską. W imieniu dziedzica rządy wójta sprawował Gabriel Malinowski, a następnie Iżycki10. W 1864 roku nastąpiło uwłaszczenie ziemi dworskiej. Powstało tutaj 37 gospodarstw na 465 morgach ziemi11. Wielkie zmiany nastąpiły w 1887 roku, kiedy to miejscowy folwark został rozparcelowany na 10 części. W miejscu dawnego folwarku powstała z czasem miejscowość Wilczopole Kolonia. W starej części Wilczopola (wsi) społeczność była bardziej jednorodna. W 1921 roku w tej części 45 domów i 331 mieszkańców, w tym 1 prawosławnego12. W 1903 roku teren gminy Zemborzyce stał się miejscem buntu przeciw władzy carskiej. Ludności Wilczopola narzucono obowiązek płacenia składek na cele szkoły rosyjskiej. Z drugiej strony mieszkańcy wsi nie korzystali ze szkoły i nie chcieli płacić. Wobec dużych zaległości w opłatach przysłano komorników i wojsko. „Mieszkańcy wsi trzykrotnie stawiali zbrojny opór. Raz same kobiety z dziećmi broniły rzeczy przed sekwestracją. O mężczyznach pisano, że stojąc w milczeniu, dawali rozkazy na migi i przewodzili walce kobiet. Opornych chłopów wzywano pojedynczo do Lublina i osadzano w więzieniu. W grudniu 1903 roku przysłano do wsi dwie sotnie kozaków. Aresztowano 13 chłopów. Złamana w oporze ludność wsi Wilczopole poczęła wnosić zaległą opłatę szkolną do gminy (….). Wezwano przed sąd 44 chłopów, Wszystkich uznano winnych, wymierzając kary od 1 do 3 tygodni”13. W okresie międzywojennym w Wilczopolu przeprowadzano akcje scalanie gruntów. Trwało to od 1928 do 1938 roku. W archiwach zachowała się obszerna dokumentacja tego procesu. Część uczestników scalenia otrzymała pożyczki z państwowych funduszy14. W okresie międzywojennym w tej wsi działała 4 -klasowa szkoła powszechna. Warto wspomnieć, że z tej wsi pochodziła Aleksandra Maliszewska (z domu Krzywicka). Znana regionalna poetka15.

Po wojnie w Wilczopolu powstała Biblioteka Publiczna. W latach 1955-1961 Wilczopole było ośrodkiem administracyjnym. Tutaj ustanowiono siedzibę Gromadzkiej Rady Narodowej w Wilczopolu. W skład GRN Wilczopole należały miejscowości: Majdan Mętowski, Wilczopole, Wilczopole Kolonia, Kliny oraz Kalinówka w części położonej na południe od drogi Lublin-Piaski. Od 1962 roku Wilczopole włączono do GRN Głusk. W latach sześćdziesiątych zapisano w aktach gromadzkich: W dalszym ciągu widzimy zapał społeczeństwa do budownictwa drogowego szczególnie na tym odcinku wyróżniły się i wyróżniają się takie miejscowości jak: Abramowice Prywatne, Wilczopole, które włożyły w budownictwo drogowe dużo pracy i środków pieniężnych bardzo dobrze obecnie na tym odcinku pracują Kolonia Prawiedniki oraz Kliny, w imieniu GRN składam podziękowania za czynny wkład tych miejscowości w budownictwo drogowe.  W 1975 roku oddano do użytku remizę oraz pawilon handlowy w Wilczopolu. W latach osiemdziesiątych Wilczopole stało się ośrodkiem parafialnym. Nowo powołana parafia złożona jest z miejscowości: Kliny, Kolonia Wilczopole, Wilczopole wieś i Majdan Mętowski. Rektorem budowniczym kościoła był ks. Adam Szponar. W 1984 roku powołano radę budowy kościoła. Prace budowlane prowadzono w latach 1985-1987. Dnia 10 lipca 1988 roku świątynię pobłogosławił biskup Ryszard Karpiński. Konsekracja kościoła miała miejsce w 2004 roku16.

 

WILCZOPOLE KOLONIA

Wilczopole Kolonia powstała w miejscu gdzie niegdyś istniał folwark Wilczopole. Rozległy niegdyś folwark został w 1887 roku podzielony na mniejsze folwarczki. Największe z nich liczyły 194, 264, 150, 114, 79, 61, 263 i 79 mórg. Folwarczki wkrótce zaczęły być parcelowane. Przybywali tutaj nowi osadnicy- koloniści. Wiele z nich pochodziło z innych krajów. W ten sposób powstała wielonarodowościowa społeczność, głównie w części kolonijnej. Dokładnie informuje o tym spis powszechny z 1921 roku. W Wilczopolu koloni notowano ówcześnie 69 domów i 590 mieszkańców, w tym 7 prawosławnych, 13 ewangelików, 7 baptystów i 17 Żydów17. Na początku lat dwudziestych XX wieku w tej miejscowości powstały zabytki istniejące po dziś dzień: kaplica baptystów oraz murowano-drewniany młyn. W latach 1955-1961 Wilczopole Kolonia należała do gromady Wilczopole, następnie została włączona do gromady Głusk. W kolejnych latach zbudowano tutaj 1 -piętrowy budynek Szkoły Podstawowej. W połowie lat sześćdziesiątych była to jedna z ostatnich wsi, która nie miała jeszcze energii elektrycznej.

1 Kuraś S, Słownik…, s. 259.

2 Tamże, s. 260.

3 Słownik Geograficzny…, tom XIII, s. 459.

4 Kuraś S, Słownik…, s. 260.

5 Rejestr…, s. 55.

6 Boniecki A, Herbarz…, t. 7, str. 142: Gruszeccy v. Grusieccy h. Lubicz

7 Boniecki A, Herbarz…, s. t. 5, str. 387: Gawędowscy

8 Tamże, t. 6, str. 49: Giewartowscy h. Lubicz.

9 Wadowski Jan Ambroży, Kościoły…, s. 225.

10 Archiwum Państwowe w Lublinie, Akta gminy wiejskiej Wilczopole.

11 Słownik Geograficzny….,

12 Skorowidz miejscowości…, s. 69.

13 Brodowska H. Ruch chłopski w Królestwie Polskim…., s. 226.

14 Arch. Państwowe w Lublinie, Starostwo Powiatowe Lubelskie, zespół 410, sygn. 1098, 1099, 1100, 1283, 1301.

15 Aleksandra Maliszewska ( Krzywicka) ur. 5.02.1905, zmarła 22.10.1990 w Wilczopolu. W 1926 r. wyszła za mąż za W. Maliszewskiego. Miała troje dzieci, była też krawcową, udzielała się pracy społecznej. Pierwsze utwory poetyckie zaczęła pisać we wrześniu 1939 r. W czasie okupacji niemieckiej współpracowała z ruchem oporu i wtedy też napisała obszerny cykl wierszy patriotycznych. Pisała wiersze w nurcie tzw. liryki wiejskiej, a także wiersze okazjonalne. W 1979 ukazał się pierwszy i jedyny tomik „Pachnie ziemia świeżo zorana” . Jej wiersze były drukowane w prasie regionalnej, które weszły do wszystkich antologii i wyborów wierszy ludowych. Pozostały jeszcze rękopisy. Zgodnie z jej wolą na jej pogrzebie był odczytany jej wiersz „Żegnajcie”. Pozostała znaną i szanowaną poetką ludową. Aleksandrowicz S., Na pożegnanie poetki, „ „Twórczość Ludowa”, 1990 nr 4, s. 40.

16 Serwis internetowy diecezji lubelskiej.

17 Skorowidz miejscowości…, s. 69.